Προς την Διοικούσαν Σύνοδον της ᾿Εκκλησίας Ελλάδος
Είναι γνωστόν εις την Ιεραρχίαν της Ελλάδος, ότι ανέκαθεν ετάχθημεν αντιμέτωποι προς την γνώμην Αυτής, όσον αφορά την προσαρμογήν του Εκκλησιαστικοῦ ημερολογίου προς το πολιτικόν. Και αν συνεμορφώθημεν προς την απόφασιν της πλειοψηφίας της Ιεραρχίας, εφαρμόσαντες και ημείς εις τας επαρχίας ημών το νέον ημερολόγιον, τούτο επράξαμεν δια δύο λόγους: το μεν, ίνα αποφύγωμεν τας συνεπείας Εκκλησιαστικοῦ Σχίσματος, το δε, διαθρυπτόμενοι πάντοτε υπό της ελπίδος, ότι η Ιεραρχία προς πρόληψιν της διαιρέσεως των Χριστιανών θα αγαθυνθή να επιστρέψη εις το παλαιόν Εκκλησιαστικόν εορτολόγιον, θυσιάζουσα και την προσωπικήν φιλοτιμίαν Της δια την αγάπην των πιστών υπέρ ων Χριστός απέθανεν.
.Ηδη όμως μετά παρέλευσιν δωδεκαετίας, ιδόντες αφ ενός, ότι το Εκκλησιαστικόν Σχίσμα δεν απεφεύχθη και άνευ ημών, δημιουργηθέν υπό της πολυαρίθμου μερίδος του Ορθοδόξου Ελληνικού λαού, του εμμένοντος πιστού και μετά ζήλου ιερού εις το Πατροπαράδοτον εορτολόγιον, και αφ ετέρου, ότι η Ιεραρχία δεν σκοπεύει να επανέλθη, εξ ης εξετοπίσθη ημερολογιακής τροχιάς, θεωρούμεν εκλιπόντας πλέον τούς λόγους, δι ούς ηκολουθούμεν και ημείς άχρι τούδε κατ ᾿Εκκλησιαστικήν οικονομίαν το νέον Εκκλησιαστικόν ημερολόγιον.
.Διο και καθήκον συνειδήσεως εκπληρούντες, και υπό του πόθου της ενώσεως όλων των Ορθοδόξων Ελλήνων Χριστιανών εν τω εδάφει της ημερολογιακής και Ορθοδόξου παραδόσεως αγόμενοι, προαγόμεθα να φέρωμεν εις γνώσιν της Διοικούσης Ιεράς Συνόδου τα εξής:
Επειδή η Ιεραρχία της Ελλάδος τη επινεύσει και τη προτάσει του Μακαριωτάτου Προέδρου εισήγαγε μονομερώς και αντικανονικώς εις την Εκκλησίαν το Γρηγοριανόν ημερολόγιον παρά τα θέσμια των 7 Οικουμενικών Συνόδων, και την αιωνόβιον πράξιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Επειδή η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος, εισαγάγουσα το Γρηγοριανόν ημερολόγιον και εν τη θεία λατρεία άνευ της συναινέσεως απασών των Ορθοδόξων Εκκλησιών, διέσπασε την ενότητα της καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας, και διήρεσε τούς Χριστιανούς εις δύο αντιθέτους ημερολογιακάς μερίδας.
Επειδή η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος δια της εφαρμογής του νέου ημερολογίου ηθέτησε τούς θείους και ιερούς Κανόνας, τούς διέποντας τα της θείας λατρείας, και ιδία την νηστείαν των Αγίων Αποστόλων, ήτις ενίοτε και εντελώς εξαφανίζεται.
.Επειδή η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος, εφαρμόσασα μονομερώς το Γρηγοριανόν ημερολόγιον, όσω και αν διατείνεται, ότι αφήκεν άθικτον τον Πασχάλιον Κανόνα, εορτάζουσα και αυτή το Πασχα κατά το παλαιόν, δεν απέφυγεν όμως εμμέσως και την παραβίασιν αυτού δια της αλλοιώσεως του εορτολογίου και του ενιαυσίου κύκλου του Κυριακοδρομίου, μεθ’ ών αναποσπάστως συνδέεται ο υπό της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου καθιερωθείς Πασχάλιος Κανών.
Επειδή η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος, διασπάσασα δια της μονομερούς και αντικανονικής εισαγωγής και εν τη θεία λατρεία του Γρηγοριανού ημερολογίου την ενότητα της Καθόλου Ορθοδοξίας, και διαιρέσασα τούς Χριστιανούς εις δύο αντιθέτους ημερολογιακάς μερίδας, έθιξεν εμμέσως και το Δογμα του Συμβόλου της πίστεως εις μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν.
.Επειδή η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος, άνευ σπουδαίων Εκκλησιαστικών λόγων, εφαρμόσασα μονομερώς και αντικανονικώς το Γρηγοριανόν ημερολόγιον, εγένετο αιτία σκανδάλου των Χριστιανών, και θρησκευτικής διαιρέσεως και αντεγκλήσεως μεταξύ αυτών, αποβαλόντων εξ αιτίας του νέου ημερολογίου την ομοφωνίαν εν τη πίστει, και την Χριστιανικήν αγάπην, και ηθικήν αλληλεγγύην εν τη προς αλλήλους σχέσει και αναστροφή.
.Επειδή, τέλος δι όλους τούς ανωτέρω λόγους, η Διοικούσα Ιεραρχία της Ελλάδος απέσχισε και απετείχισεν εαυτήν κατά το πνεύμα των Ιερών Κανόνων του καθόλου κορμού της Ορθοδοξίας και εκήρυξεν κατ ουσίαν εαυτήν Σχισματικήν, καθά απεφάνθη και η προς μελέτην του ημερολογιακού ζητήματος ορισθείσα εξ ειδικών Νομομαθών και Θεολόγων Καθηγητών του Εθνικού Πανεπιστημίου Επιτροπή, ης Μελος απετέλει τότε και ο Μακαριώτατος (Χρυσόστομος Παπαδόπουλος) , ως Καθηγητής του Πανεπιστημίου.
.Δια ταύτα, υποβάλλοντες εις την Διοικούσαν Συνοδον την επισυνημμένην διαμαρτυρίαν ημών, δηλούμεν, ότι κόπτομεν του λοιπού πάσαν σχέσιν και εκκλησιαστικήν επικοινωνίαν μετ Αυτής, εμμενούσης εις την ημερολογιακήν καινοτομίαν, και αναλαβμάνομεν την πνευματικήν ηγεσίαν και Εκκλησιαστικήν ποιμαντορίαν του αποκηρυξαντος την Διοικούσαν Εκκλησίαν και εκ πολυαρίθμων Κοινοτήτων συγκειμενου Ορθοδόξου Ελληνικού Λαού, του εμμένοντος πιστού εις το Πατριον και Ορθόδοξον Ιουλιανόν ημερολόγιον.
Ταύτα φέροντες εις γνώσιν της Διοικούσης Ιεραρχίας δια χρηστής έχομεν της ελπίδος, ότι Αύτη, συναισθανομένη την μεγίστην ευθύνην, ην υπέχει ενώπιον του Θεού, της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και του Εθνους, όπερ άνευ ανάγκης διήρεσεν εις δύο αντιθέτους θρησκευτικάς μερίδας, θα αναθεωρήση την σχετικήν απόφασίν της περί του ημερολογίου της Εκκλησίας, και θα αγαθυνθή να επαναφέρη το Ορθόδοξον και Πατριον Εκκλησιαστικόν εορτολόγιον διατηρουμένου δια την Πολιτείαν του νέου ημερολογίου προς αναστήλωσιν της Ορθοδοξίας και ειρήνευσιν της Εκκλησίας και του έθνους διατελούμεν.
Ο Δημητριάδος Γερμανός
Ο πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομος
Ο Ζακύνθου Χρυσόστομος
1935 Pastoral Encyclical of the GOC of Greece
. . . It is known to the [new calendar] hierarchy of Greece that, from the very beginning, we set ourselves in opposition to your opinion concerning the matter of bringing the Church’s calendar into accord with the civil [new] calendar. And though at first we also conformed ourselves to the majority decision of the hierarchs and implemented the new calendar in our dioceses, we did this for two reasons: first, so that we might avoid the resulting ecclesiastical schism, and second, we were always lulled by the hope that the hierarchy, seeking to avoid the division of the faithful, would of its own good will return to the ancient ecclesiastical calendar of the feasts out of love for the faithful, for whom Christ died, even if it meant that the hierarchy had to sacrifice its own personal desire for honor.
Now, however, after the passage of a decade, seeing on the one hand, that a division in the Church has not been avoided and has been created — even without us — by a numerous segment of the Orthodox Greek people, who with sacred zeal remain faithful to the festal calendar handed down to us by the Fathers; and on the other hand, seeing that the hierarchy has no intention of returning to the path of the Orthodox calendar, from which it strayed, we now believe that the reasons for which we also followed the new church calendar — for reasons of ecclesiastical economy — are deficient.
Wherefore, fulfilling the duty of our conscience, and led by a desire for the unity of all the Orthodox Greek Christians upon the foundation of the [ecclesiastical] calendar and Orthodox tradition, we come forth to make the following known to the governing Holy Synod:
Whereas the governing hierarchy of Greece, at the inspiration and suggestion of its president, His Beatitude [Chrysostom Papadopoulos], unilaterally and uncanonically introduced into the Church the Gregorian calendar, despite the decrees of the Holy Seven Ecumenical Councils and the ancient practice of the Orthodox Church;
Whereas the governing hierarchy of Greece, by introducing the Gregorian calendar into our divine worship without the consent of all the Orthodox Churches, broke thereby the universal Orthodox Church’s unity in the celebration of the feasts and divided the Christians into two opposing parties on account of the calendar;
Whereas the governing hierarchy of Greece, by implementing the new calendar, set at nought the divine and sacred canons that govern what pertains to our divine worship, especially in regard to the Fast of the Holy Apostles, which is oftentimes completely obliterated (as it is, for example, this year);
Whereas the governing hierarchy of Greece, regardless of how much it insists that it left the canon concerning Pascha untouched and that it celebrates Pascha according to the old calendar, [nevertheless], by implementing the Gregorian calendar unilaterally, could not avoid indirectly violating this [canon] also when it changed the festal calendar of the annual cycle of the lections of the Sunday Gospels, the fasts, and the other Church services, which are inextricably bound with the canon that was instituted by the First Ecumenical Council;
Whereas the governing hierarchy of Greece, by its unilateral and anti-canonical introduction of the Gregorian calendar, has rent asunder the unity that the universal Orthodox Church possesses in her divine worship as regards the celebration of the feasts, and has divided the Christians into two opposing parties because of the calendar, and has indirectly violated also the doctrine of the Symbol of Faith concerning the “One, Holy, Catholic, and Apostolic Church;”
Whereas, finally, because of all the above-mentioned reasons, the governing hierarchy of Greece has, in spirit, torn and walled itself off from the sacred canons and the entire Body of Orthodoxy, and potentially and in essence (äõíÜìåé êár êáôE ïšóßáí) declared itself schismatic, according to the determination of the committee of experts in canon law, theologians and professors of the University [of Athens] who were assigned to study the calendar question (one of the committee members at that time being His Beatitude, the Archbishop of Athens, who was a Professor of History in our national University).
Therefore, in submitting the protest which we have incorporated herein, we declare that we henceforth sever every relation and ecclesiastical communion with [the new calendar hierarchy of Greece] since it remains in the calendar innovation, and we assume the spiritual leadership and ecclesiastical pastorship of the Orthodox Greek people, who have remained faithful to the Julian calendar of our fathers. In bringing this to the attention of the governing hierarchy, we cherish good hopes that it will perceive the great responsibility it has in the eyes of God, of the Orthodox Church, and of the nation, which it divided needlessly into two opposing religious parties, and that it will review its decision regarding the church calendar, and will be moved of its own good will to restore in the Church the traditional festal calendar, while the government retains the new calendar, according to the Royal Decree of 1923, and thereby remove the scandal that has been created and also restore the peace of the Church.
We greet you with a fraternal embrace.
Athens, + Germanos, Metropolitan of Demetrias
May 15, 1935 + Chrysostom, Metropolitan of Florina
+ Chrysostom, Metropolitan of Zakynthos